Cấu trúc tác phẩm Tổ khúc Carmen

Biếm họa về Georges Bizet, đăng trên tuần báo Diogène (Pháp) ngày 28 tháng 9 năm 1876.

Để hiểu cấu trúc tổ khúc Carmen, cần biết qua về "mẹ đẻ" của nó là ôpêra Cacmen

Opera Carmen

  • Đây là một vở kịch về một nữ công nhân cuốn thuốc lá người Di-gan (gypsy) tên là Carmen (Cac-men), vì hành hung một phụ nữ cùng làm nên bị bắt, phải quyến rũ hạ sĩ canh giữ cô là José (Giô-zê) để trốn, rồi bị buộc lôi kéo anh ta từ bỏ hôn thê và mẹ ở quê, vào hội buôn lậu nhưng sau đó lại ruồng bỏ anh ta, say đắm dũng sĩ đấu bò Escamillo (Es-ca-mi-lô); cuối cùng bị chính người tình José giết.

Nội dung chi tiết vở kịch bằng tiếng Việt xem ở đây: Carmen.

  • Toàn bộ vở ôpêra Cacmen kéo dài gần 3 tiếng, gồm bốn màn (acte) I – IV với tổng cộng 26 bản nhạc chính có lời (gọi là aria), cộng thêm bốn bản nhạc chính không lời là khúc dạo đầu (prélude) và 3 khúc dạo giữa hai cảnh (gọi là entr’acte - nhập màn- hay interlude - khúc xen).[7]

Tổ khúc Carmen

Theo nguyên bản của Guiraud, tác phẩm là tổ khúc kép (double suites), mỗi tổ khúc (suite) là tập hợp các bản nhạc hoàn chỉnh, nối nhau theo trình tự nhất định.[8]

  • Tổ khúc I (Carmen Suite No.1)

Gồm 6 bản nhạc (comédie musicale hoặc aria) ứng với 6 cảnh (movement) của opera:

  1. Prélude (Khúc dạo đầu) – Cảnh mở màn, nhan đề "Fate motive" (Số phận) - Khoảng 2 phút.
  2. Aragonaise (Theo điệu A-ra-gôn) – Interlude (khúc xen) trước màn IV - Khoảng 4 phút.
  3. Intermezzo (Khúc dạo) là khúc xen (interlude) trước màn III - Khoảng 3 phút.
  4. Séguedille – Carmen (Theo điệu Xê-gơ-đin): giai điệu bài hát nhan đề "Près des remparts de Séville" (Gần thành Seville), theo một nhạc múa Tây-Ban-Nha, do Carmen hát khi quyến rũ José – giữa màn I - Khoảng 2 phút.
  5. Les Dragons d'Alcala (Trung đội An-ca-la) – khúc xen trước màn II - Khoảng 2 phút.
  6. Les Toréadors (Người đấu bò) – Chủ đề từ khúc dạo đầu màn I và cảnh giới thiệu các người đấu bò tót Tây-Ban-Nha, trong đó có Escamillo, thuộc màn IV - Khoảng hơn 2 phút.

Tổng thời lượng tổ khúc I: khoảng 16 ph.

Có thể thưởng thức tổ khúc I gần với nguyên bản do dàn nhạc giao hưởng Thanh niên New England của Hoa Kỳ biểu diễn (2014), chỉ huy bởi Jane Ezbicki ở: youtube

  • Tổ khúc II (Carmen Suite No.2)

Cũng gồm 6 bản nhạc ứng với 6 cảnh của opera này:

  1. Marche des Contrebandiers (Hội buôn lậu) – điệp khúc "Écoute, compagnon" (Nghe đây bạn đồng hành) ở màn III- Khoảng 4 phút 30.
  2. Habanera (Theo điệu Ha-ba-nê-ra) – thuộc màn I, dựa trên bài ca (aria) tuyên ngôn nổi tiếng của nhân vật Carmen, nhan đề "L'amour est un oiseau rebelle" (Tình yêu là con chim nổi loạn), đồng thời cũng là một trong những giai điệu hay nhất tác phẩm - Khoảng 2 phút 30.
  3. Nocturne (Dạ khúc) – thuộc màn III, dựa trên aria của Micaëla (Mi-ke-la) là hôn thê của José – "Je dis que rien ne m'épouvante" (Tôi bảo không gì tôi sợ) - Khoảng 5 phút.
  4. Chanson du Toréador (Bài ca người đấu bò) – thuộc màn II, có phần giới thiệu và giai điệu bản aria của Escamillo: "Votre toast, je peux vous le rendre" đã chuyển thể, cũng là một trong những giai điệu hay nhất tác phẩm - Khoảng 3 phút.
  5. La Garde Montante (Đội lính tuần) – thuộc màn I - Khoảng 4 phút.
  6. Danse Bohème (Điệu nhảy xứ Bô-hem) – thuộc màn II, là một bản nhạc theo điệu múa tập thể của người Di-gan vừa nhảy vừa dậm chân, kèm bài hát "Les tringles des sistres tintaient" – Khoảng 4 phút.

Tổng thời lượng tổ khúc II: khoảng 25 ph.

Có thể thưởng thức tổ khúc II gần với nguyên bản do dàn nhạc giao hưởng trường trung học âm nhạc Moniuszko, Bielsko-Biała của Ba Lan biểu diễn, Andrzej Kucybała làm nhạc trưởng ở: youtube
Như vậy, so với cấu trúc của "mẹ", thì cấu trúc tổ khúc rõ ràng không phải là trích lần lượt từ tác phẩm "mẹ", mà có sự phối hợp và sắp xếp lại, thậm chí đảo lộn các nhạc cảnh sao cho phù hợp với nhau mà vẫn tôn trọng linh hồn của opera. Ngoài ra, còn phải chuyển thể giai điệu các lời ca cho nhạc cụ thích hợp. Bởi thế, nhiều nhà xuất bản và nhạc sĩ gọi tên tác giả của tổ khúc Carmen bằng tên ghép của hai người: Bizet - Guiraud.

Liên quan

Tổ Tổng cục Tình báo, Quân đội nhân dân Việt Nam Tổng thống Hoa Kỳ Tổ chức Giáo dục, Khoa học và Văn hóa Liên Hợp Quốc Tổng cục Kỹ thuật, Quân đội nhân dân Việt Nam Tổng Bí thư Ban Chấp hành Trung ương Đảng Cộng sản Việt Nam Tổ chức Thương mại Thế giới Tổng công ty Công nghiệp Tàu thủy Tổn thất nhân mạng trong Chiến tranh Việt Nam Tổng cục Công nghiệp Quốc phòng (Việt Nam)